Termostat w układzie chłodzenia - czym jest, jak działa, i na co uważać?

Gdzie znajduje się termostat?

Na pewno szybko odpowiesz, że termostat to część układu chłodzenia. I oczywiście będziesz miał rację. Tyle tylko, że trzeba określić dokładne miejsce oraz rolę, którą w nim pełni. Niewątpliwie jest to urządzenie uniwersalne, bo przecież znajdziesz go zarówno w motoryzacji, jak i na wyposażeniu sprzętów AGD i RTV i wielu innych urządzeń stosowanych w domach.

Pełni kluczową funkcję w chłodzeniu pojazdu. Warto przypomnieć, że o temperaturę wewnątrz jednostki napędowej dbają już takie płyny jak olej. Musi ochładzać wewnętrzne komponenty, by nie doszło do przegrzania w bardzo wysokiej temperaturze, która jest odczuwalna wewnątrz komory spalania. Jednak sam olej by nie wystarczył i do pomocy potrzebuje także płynu chłodniczego.

Chłodnica to urządzenie, które ma za zadanie kontrolować i obniżać temperaturę silnika podczas pracy. Oznacza to, że bez niej istnieje ryzyko zapłonu i niekontrolowanego stopienia się części takich jak choćby tłoki. I tu zaczyna być potrzebny właśnie termostat, ponieważ jego konstrukcja umożliwia odpowiednie wykorzystanie płynu chłodniczego wtedy, kiedy jest niezbędny.

Jak wygląda i jak działa?

To urządzenie niepozorne. Ma kształt klasycznego mieszka wykonanego z cienkiej, najczęściej mosiężnej blachy. Zawiera także zawór grzybkowy, by móc regulować pracę układu chłodniczego. Co ciekawe w niektórych samochodach urządzenie to wykonywane jest z dodatkiem wosku, miedzi, grafitu lub aluminium, zależnie od wybranego wariantu i oczekiwanych właściwości.

Po co w samochodzie jest termostat? Przede wszystkim do regulowania przepływu cieczy chłodzącej, w tym przypadku płynu chłodniczego. Ta ciecz, w tym wypadku alkohol etylowy pomieszany z wodą destylowaną, jest zimna, w związku z czym grzybek mieszka pozostaje zamknięty. Płyn opływa blok silnika i głowicę i znów trafia do urządzenia. Jest to obieg krótki.

Jednak z czasem pracy silnika temperatura znacznie się podnosi. Zwykle dochodzi do około 95 stopni Celsjusza i wówczas mieszek otwiera zawór. Dzieje się tak pod wpływem ciepła, mechanicznie, automatycznie. Dzięki temu płyn chłodniczy może przepłynąć przez radiator chłodnicy, obniżając temperaturę o mniej więcej 20 stopni Celsjusza. Wówczas mieszek ponownie zamyka grzybek, umożliwiając chłodzenie komponentów jednostki napędowej.

Dwie najczęstsze awarie

Efektem takiej konstrukcji są awarie, bo mieszek termostatowy może pracować niedokładnie. Oznacza to, że płyn nie może zostać schłodzony, a silnik zaczyna nagrzewać się nadmiernie. Jest to bardzo niebezpieczne zjawisko, które może doprowadzić nawet do zapłonu silnika podczas jazdy. Jak rozpoznawać poszczególne awarie?

Uszkodzenie w pozycji otwartej

Pierwsze uszkodzenie ma miejsce w pozycji otwartej, czyli wówczas, gdy grzybek jest uchylony, a ciecz permanentnie przepływa w obiegu długim przez radiator chłodnicy. Zwykle temperatura cieczy zaczyna być zbyt niska, przez co silnik nie może osiągnąć nawet temperatury roboczej, przez co działa o wiele mniej płynnie i jest zagrożony awarią. Dodatkowym objawem takiej awarii jest słabe lub niedziałające ogrzewanie całej kabiny w aucie. Zdarza się, że w takiej sytuacji znacznie wzrasta zużycie paliwa.