Rozrusznik - budowa, działanie, objawy awarii, regeneracja

Budowa i działanie rozrusznika

Rozrusznik można też określić jako szczotkowy silnik prądu stałego. Wytworzona i doprowadzona z akumulatora energia elektryczna zmieniana jest następnie w pracę mechaniczną co wpływa później na obroty wirnika, a co za tym idzie – koła zamachowego silnika spalinowego. Proces ten powoduje, że wał korbowy zaczyna się obracać z optymalną prędkością co w końcowym rozrachunku pozwala na rozpoczęcie pracy jednostki napędowej.

Do podstawowych funkcji rozrusznika należą: obudowa, stojan – skonstruowany z elektromagnesów bądź magnesów trwałych, wirnik z nawiniętym na nim uzwojeniem, szczotko-trzymacz ze szczotkami węglowymi, włącznik elektromagnetyczny oraz bendiksu, określany też mianem „zespołu sprzęgającego” ,którego funkcją połączenie jednostki napędowej z rozrusznikiem.

Działanie rozrusznika opiera się na przekazaniu napięcia z akumulatora do włącznika elektromagnetycznego. Napięcie jest doprowadzane w momencie przekręcania kluczyków w stacyjce lub przycisku start. To z kolei powoduje przesunięcie przemieszczenie mechanizmu sprzęgającego oraz doprowadzenie prądu na szczotki węglowe.

W wirniku powstaje pole magnetyczne, które wraz z  magnesami stojana powoduje obrót wirnika i koła zamachowego. W rozruszniku umieszczone jest sprzęgło jednokierunkowe pełniące funkcję zabezpieczającą. Zapobiega aby rozrusznik nie był poddany nadmiernym obciążeniom pochodzącym z silnika co doprowadziłoby do uszkodzenia komponentu.

Symptomy świadczące o usterce rozrusznika

Podstawowym objawem informującym, że z rozrusznikiem może być coś nie tak jest problem z odpaleniem jednostki napędowej, wydobywające się dziwne odgłosy czy powolny rozruch. W pierwszej kolejności powinniśmy skontrolować poziom naładowania akumulatora oraz zweryfikować zarówno stan przewodów, jak i sposób ich dokręcenia i mocowania. Niedostatecznie naładowanie akumulatora czy nieodpowiednie mocowanie przewodów nie tylko pogarsza parametry, a w końcowym rozrachunku uniemożliwia pracę urządzenia.

Najbardziej podatnym na eksploatację elementem są szczotki węglowe. Wynika to z faktu, że szczotki podlegają permanentnemu ścieraniu o komutator wirnika. Brak styczności tych części może oznaczać ich dużo większe zużycie lub  zablokowanie bądź też niewłaściwe dociskanie. Innymi podzespołami, które są narażone na zbytnie zużycie są tuleje i łożyska.

Z czasem zwyczajnie się wyrabiają przez co wirnik ma nadmierny luz. Do awarii rozrusznika może doprowadzić uszkodzenie zębów koła zębatego sprzęgła jednokierunkowego lub usterka zespołu sprzęgającego przez co niemożliwe będzie zazębienie z kołem zamachowym. W sytuacji kiedy po przekręceniu kluczyka usłyszymy wyłącznie charakterystyczne kliknięcie, może świadczyć to o braku przepływu prądu do wirnika na szczotki.

Jak wygląda regeneracja rozrusznika

Defekt rozrusznika nie musi oznaczać konieczności jego wymiany co jest droższym zabiegiem. Czasem wystarczy regeneracja aby podzespół ponownie działał prawidłowo. Cały proces polega na naprawie lub wymianie wadliwych części i przywrócenie go do stanu fabrycznego. Na początku niezbędny jest demontaż rozrusznika z samochodu aby móc zdiagnozować przyczynę awarii.

Fachowiec weryfikuje działanie włącznika elektromagnetycznego, dokonuje pomiarów przy użyciu miernika, a czasem dokonuje ogólnej oceny organoleptycznej. Następnie dochodzi do szczegółowej rozbiórki  rozrusznika. Obudowa i elementy znajdujące się w jego wnętrzu są dokładnie oczyszczane , a sama obudowa poddawana jest także piaskowaniu i malowaniu.

Jeżeli stopień eksploatacji jest wysoki wymianie ulegają szczotki węglowe. Komutator zaś jest toczony i szlifowany aby poprawnie współpracował z nowymi szczotkami.

Jeżeli w uzwojeniu wirnika doszło do spalenia wówczas ten element również musi zostać wymieniony. Badany jest też luz w tulejach i łożyskach. Profesjonalista powinien też sprawdzić stan przekładni planetarnej (o ile występuje), sprężyn, mechanizmu sprzęgającego, gwintów oraz sprzęgła jednokierunkowego i jego koła zębatego. Tak gdzie jest to niezbędne aplikowany jest smar. Weryfikacji musi zostać poddany także włącznik elektromagnetyczny.

Regeneracja okazuje się czasem wystarczająca, aczkolwiek nie w każdym przypadku to wystarczy i niezbędna jest wymiana rozrusznika, który jest droższą alternatywą zwłaszcza jeśli dysponujemy autem z modułem start/stop. Usterka może być zbyt poważna i nie wszystkie podzespoły są zdolne do regeneracji. Rozrusznik pełni bardzo istotną funkcję w samochodzie i warto sprawdzić jest stan szczególnie przed zimą oraz nie korzystać z tańszych zamienników.