Oleje silnikowe - rodzaje, oznaczenia, klasyfikacja

Funkcje oleju w silnikach samochodów

Podstawową zasadą jest wlewanie tego samego oleju, a więc niemieszanie dwóch produktów w jednym silniku. Oczywiście czasem bardziej opłaca się wymienić środek smarny całkowicie, np. gdy ten, który do tej pory znajdował się w układzie, nie wpływał na niego zbyt dobrze lub był niewystarczający do wymagań maszyny. W takich wypadkach trzeba znać rodzaje olejów silnikowych.

Co się jednak tyczy funkcji oleju, to zawsze jest taka sama. Przede wszystkim jego rolą jest dostarczyć smarowania, czyli ułatwić pracę elementów metalowych względem siebie. Pokryte filtrem olejowym są w stanie działać na wysokich obrotach, zupełnie ignorując temperaturę czy ryzyko zatarcia. To właśnie rola oleju – zmniejszać tarcie pomiędzy elementami układu napędowego.

Ale nie tylko, bo drugą niezwykle ważną rolą jest schładzanie układu. Olej ma za zadanie obniżać temperaturę tłoków czy komory spalania, by nie doszło do samozapłonu. Jego jakość jest więc kluczowa nie gdy chodzi o jednostkowe działanie samochodu, ale by cała jednostka napędowa działała o wiele sprawniej i dłużej. Środek smarny może wydłużyć jej żywotność nawet kilkukrotnie.

Klasa lepkości, najważniejszy parametr oleju silnikowego

Podstawowe oznaczenia olejów zna chyba każdy. To klasyczne 10W-40 itp. Jest to klasa lepkości, która została stworzona przez SAE, a więc Society of Automotive Engineers. Dzięki niej możemy określić różne rodzaje olejów silnikowych pod kątem grubości filmu olejowego. Wyróżniamy aż 14 klas lepkości, w tym 6 zimowych, które oznacza się właśnie literką „W” poprzedzoną liczbą.

Pozostałe 8 klas stanowią oleje letnie lub neutralne. W ich oznaczeniach literka „W” znajduje się przed liczbą. I tak silniki o oznaczeniu 25W należą do tych dedykowanych zimą, a o oznaczeniu W30 można stosować z powodzeniem w okresie jesiennym, letnim czy wiosennym. W ten sposób można lepiej przygotować silnik na pracę w zimowym klimacie, choć coraz częściej nie jest to potrzebne.

Na czym polega ta różnica? Klasa zimowa ustalana jest na podstawie maksymalnej lepkości, którą środek smarny jest w stanie osiągnąć przy ujemnej temperaturze. Sprawdzane są także osiągi przy granicznej temperaturze pompowalności czy minimalna lepkość w temperaturze 100 stopni. Z kolei letnie klasy bada się poprzez minimalną i maksymalną lepkość w temperaturze 100 stopni, a minimalną lepkość w temperaturze o 50 stopni wyższej.

Klasyfikacja olejów według API

Inną klasyfikacją różnych rodzajów olejów silnikowych, jest zestawienie przygotowane przez API, czyli American Petroleum Institute. Chodzi o uszeregowanie olejów w zależności od ich jakości. Podstawowe rozróżnienie dzieli oleje na te przygotowane do stosowania w silnikach wysokoprężnych (literka „C”), a także te, oznaczone literą „S”, czyli klasyczne benzynowe jednostki napędowe.

W symbolice olejów zgodnej z jakością API mamy literę charakteryzującą oraz dodatkowe informacje w postaci drugiej litery. Jest to właściwie norma płyny eksploatacyjnego. Istnieje tu zasada, że im dalsza litera alfabetu, tym norma jest wyższa, a więc i lepsza, czyli klasa oleju jest na wyższym poziomie. W ten sposób SN jest lepszym rodzajem oleju niż SL, a ten z kolei niż SH itd.

Dodatkowe informacje umieszcza się na butelkach z olejem do silników Diesla. Tutaj mamy jeszcze „podnormy”, które występują w postaci kombinacji liter i cyfr. Np. pojawiają się oznaczenia takie jak CH-4 czy CF-2. I tak na przykład wśród olejów klasy „S” mamy SN, czyli dedykowany benzyniakom olej lepiej chroniący turbosprężarkę i tłoki. Z kolei wśród Diesli mamy CJ-4, a więc olej o podwyższonej czystości spalin do aut z filtrami cząstek stałych.

Klasy Europejskiego Zrzeszenia Producentów Pojazdów Samochodowych

Jakość API to niejedyna klasyfikacja przygotowana przez związek producentów motoryzacyjnych. Mamy także ACEA, czyli Europejskie Zrzeszenie Producentów Pojazdów Samochodowych. Ono również przygotowało swoje specyfikacje i samo przyznaje odpowiednie oznaczenia różnym rodzajom olejów silnikowych używanych w Europie i na świecie.

Tutaj jednak rozróżnia się 3 podstawowe grupy środków smarnych określanych literami:

• A/B – oleje do silników benzynowych i Diesli w autach osobowych i dostawczych lekkich. Najwyższą obecnie klasą jest A5/B5, które mają niski współczynnik tarcia i niską lepkość HTHS.

• C – tzw. low saps, czyli oleje niskopopiołowe przeznaczone do benzyniaków i Diesli, ale w autach przystosowanych do nowych norm czystości spalin.

• E – oleje do silników wysokoprężnych w samochodach ciężarowych.

Znając rodzaje olejów silnikowych i wiedząc, jakie oznaczenia wskazują na jakość i właściwości, których potrzebuje jednostka napędowa, można dobrać najlepsze rozwiązanie do własnego auta. Oczywiście wszyscy producenci określają – na podstawie powyższych klasyfikacji oraz własnych badań – które oleje są najlepsze do danego silnika i zwykle warto sugerować się ich wskazaniami.