Nowe zastąpiło stare
W większości aut montuje się sprzęgło cierne, tarczowe z manualną skrzynią biegów. Jednak największa różnica między poszczególnymi modelami rozgrywa się na poziomie układu sterowania. Obecnie stawia się przede wszystkim na hydrauliczne sterowanie sprzęgłem, choć i ono ma różne rodzaje. Kiedyś głównym sposobem działania tego elementu było połączenie mechaniczne, które miało swoje wady.
W dużym uproszczeniu dawniej stare rozwiązanie łączyło pedał sprzęgła z nim samym przez linkę. Można ją porównać do linek stosowanych w hamulcach rowerowych. Kierowca naciskał na pedał, który był pierwszą dźwignią w całym układzie. Efektem była praca linki, która pozwalała wysprzęglić tarczę i zmienić docisk. Tak można było przenosić moment obrotowy na różne przekładnie.
Układ hydrauliczny jest przede wszystkim wygodniejszy. Każdy kierowca zna przynajmniej jeden samochód, w którym szarpiące sprzęgło nie dawało normalnie jeździć. Wyczucie takiego układu wymagało naprawdę nie lada umiejętności. W hydraulice nie ma tego problemu, a do tego nie wisi nad nami widmo zerwania linki, nawet tej w doskonałym stanie.
Jak zbudowane jest sprzęgło hydrauliczne
Z czego wynika tak dobra jakość pracy hydraulicznego sterowania sprzęgłem? Można powiedzieć, że z postępu. To rozwiązanie daje o wiele większe możliwości. Inżynierowie mogą je modyfikować, dzięki czemu może być stopniowo rozwijane. W ten sposób dopasowują budowę, by działanie sprzęgła było jeszcze wygodniejsze i niezawodne.
Na początku hydraulika opierała się na prostym układzie umieszczonym poza skrzynią biegów. Składały się na nią:
Pompa sprzęgła, którą umiejscowiono przy pedale w kabinie,
Siłownika, który ulokowany jest przy skrzyni biegów i przymocowany do przewodów.
Siłownik naciskał na dźwignię, czyli łapę sprzęgła, która dopiero oddziaływała na łożysko oporowe. Dopiero pojawienie się nowszej konstrukcji opartej na centralnym wysprzęgliku wmontowanym w skrzynię biegów sprawiło, że łożysko i siłownik zostały połączone w jedną całość.
W ten sposób cały układ stał się o wiele bardziej kompaktowy i nie sprawiał problemów z wmontowaniem go w układ konstrukcyjny auta. Odjęło mu to także masy, przez co i masa samochodu się zmniejszyła, a do tego takie umiejscowienie kluczowego elementu sprawiło, że stał się on o wiele mniej podatny na czynniki zewnętrzne i w efekcie mniej awaryjny.
Hydrauliczne sterowanie sprzęgłem – jak działa?
W jaki sposób wysprzęglik oraz hydrauliczne sterowanie sprzęgłem współpracuje z tą częścią, pozwalając na zmianę docisku na tarczę? Można powiedzieć, że tzw. system wysprzęglania opiera się na jednej rzeczy – na przekazaniu impulsu. W prostej konstrukcji naciśnięcie pedału sprzęgła pozwala na „połączenie się” ze skrzynią i silnikiem i zmianę przekładni.
Pedał jest połączony z pompką, a dokładniej mówiąc: z jej tłokiem. Dźwignia, podobnie jak w modelu linkowym, wprawia ruch tłok, który jest zsynchronizowany z ruchem pedału w kabinie. Warto tu powiedzieć, że w tym układzie działa ten sam płyn, co w układzie hamulcowym, co pozwala na oszczędność miejsca i sprawia, że auto jest mniej skomplikowane w swojej konstrukcji.
W momencie naciskania pedału sprzęgła, pompka ściska płyn hydrauliczny i przesuwa go w głąb układu. Sztywnym przewodem trafia on do wysprzęglika. On naciska na sprężynę talerzową koła dociskowego i w efekcie jest w stanie rozłączyć napęd. W całym układzie jest jednak dźwignia, w związku z czym, by być precyzyjnym, takie działanie sprzęgła nazywa się półhydraulicznym sterowaniem sprzęgłem.
Kiedy należy wymienić hydrauliczne sprzęgło?
Warto uważać na awarie tego układu. Zgodnie z założeniem producentów jest to element niewymagający serwisowania, który powinien działać właściwie bezawaryjnie przez cały okres użytkowania pojazdu. Ale już choćby to, że współpracuje na tym samym płynie hydraulicznym co inny układ, może powodować problemy wynikające nawet nie bezpośrednio, ale pośrednio z działania innych elementów.
Być może myślałeś, że w przypadku najnowszej konstrukcji wymiana nie będzie prawie w ogóle konieczna. Jednak jego ułożenie i zastosowanie sprawiają, że jest zupełnie inaczej. O tym jednak za chwilę, gdy bliżej przyjrzymy się hydraulicznemu sterowaniu sprzęgłem i działaniem CSC, czyli wspomnianego już wysprzęglika centralnego.
Nieco inaczej wygląda to ze starszym układem; tym, który montowany był poza sprzęgłem. Tutaj wymianie podlegają tylko te części, po których widać, że zaczynają być zużyte. Problemem może być na przykład wyciek, ale równie dobrze można zaobserwować wypadanie pedału sprzęgła, nieodbijanie i wiele innych w normalnej, codziennej eksploatacji.
