Czy wiesz, jak działa zautomatyzowana skrzynia biegów?

Czym w ogóle jest półautomatyczna skrzynia biegów?

W skrzyni manualnej za przestawianie przekładni kolejnych biegów odpowiedzialny jest ruch mechaniczny kierowcy. Manewrując drążkiem sterowania i wciskając sprzęgło, kierowca może zmienić przyłożenie tarczy sprzęgła, a co za tym idzie przestawić koło zamachowe, by napędzało silnik na innych obrotach. W ten sposób zmienia się biegi, ale co ze skrzynią półautomatyczną – jak działa?

Schemat jest zbliżony do automatu. W wariancie całkowicie autonomicznym kierowca nie odpowiada za zmianę biegów lub tych w ogóle nie ma. Przeniesienie momentu obrotowego jest zmieniane za pomocą automatycznej przekładni, która sama dopasowuje poziom obrotów silnika do tego, jak w danym momencie zachowuje się jednostka napędowa oraz czego oczekuje kierowca.

W skrzyni półautomatycznej mamy więc połączenie obu funkcji, ale ze wskazaniem na automat. W końcu to skrzynia zautomatyzowana, jak również się ją nazywa. Dlatego często to automat przestawia biegi, ale daje możliwość, by kierowca sam decydował o momencie przełożenia, na przykład za pomocą ruchu drążkiem do góry i w dół lub przez manetki na kierownicy.

Jak działa zautomatyzowana przekładnia?

Warto wiedzieć, że wiele samochodów z typowo automatyczną skrzynią ma dziś także wariant półautomatyczny. Pozwala on na przestawienie dźwigni w taki sposób, by umożliwiała samodzielne zmienianie biegów. A jak działa skrzynia półautomatyczna w praktyce?

Bardzo podobnie do automatu. To znaczy, że ten rodzaj przekładni eliminuje sprzęgło. Nie ma potrzeby wciskania dodatkowego pedału. Do tego nie trzeba martwić się, że auto powinno trafić na luz czy inny tryb w trakcie zatrzymywania się. Kierowca może samodzielnie kontrolować, na jakich obrotach jedzie, na przykład, by zwiększyć ekonomikę jazdy danym silnikiem.

Oczywiście fakt, że nie ma tu całkowicie samodzielnego doboru biegów, może być konfundujący, bo zdarza się, że skrzynia uznaje, że trzeba już zmienić bieg, podczas gdy kierowca nie miał wcale takiego zamiaru. To minus tej przekładni, która ma to do siebie, że ostateczną decyzję pozostawia wcale nie temu, kto siedzi za kierownicą, ale swoim czujnikom, przez co dopasowuje tryb jazdy do silnika, a niekoniecznie do zamysłu prowadzącego.

Półautomatyczna skrzynia biegów – schemat działania

Czas na dokładne przyjrzenie się schematowi konstrukcyjnemu skrzyni półautomatycznej – jak działa, jak jest zbudowana, co odpowiada za co. To największa różnica, bo skoro potrafi sama zmieniać biegi, to od całkowicie automatycznej nie różni się nadmiernie. Widać jednak różnice, gdy zagłębi się w jej konstrukcję, która jest nieco inna, bo musi zakładać ingerencję kierowcy.

Tradycyjnie automaty opierają się na przekładni hydrokinetycznej. Pozwala ona na płynną zmianę biegów, ale za to zmniejsza moc na kołach względem tego, co generuje skrzynia manualna. W tym przypadku budowa bardziej przypomina skrzynię manualną, a jedynie zautomatyzowano sterowanie poszczególnymi biegami. Może się to odbywać elektrycznie lub hydraulicznie.

Pierwszy wariant pozwala silnikowi elektrycznemu, który jest sprzężony z przekładnią ślimakową, poruszać widełkami współpracującymi z łożyskiem wysprzęglającym. Czujniki monitorują prędkość obrotu wału korbowego i prędkość samej jazdy. To dzięki impulsom silnik wie, w jaki sposób wysprzęglać mechanizm i przekładać ułożenie wału przenoszącego napęd. Do tego dochodzi jeszcze specjalny nastawnik skrzyni biegów, który umożliwia wrzucanie dowolnego biegu w dowolnym momencie.

Z kolei w systemach sterowanych hydraulicznie mamy sprzęgło obsługiwane za pomocą wysprzęglika, który jest zintegrowany z siłownikiem hydraulicznym. Biegi zmienia się za pomocą dwustronnie działających siłowników tłokowych. Z kolei elektronika reguluje czynnik hydrauliczny, co wymaga obecności w całym układzie także pompy typu rotacyjnego, która współpracuje z hydropneumatycznym akumulatorem ciśnienia. Tak można zobrazować, jak działa skrzynia półautomatyczna dwóch rodzajów.

Jak prowadzić samochód z półautomatyczną skrzynią biegów?

Czy w związku z tym prowadzenie samochodu z taką skrzynią jest inne niż normalnie? Na pewno nie, bo różnice są niewychwytywane lub niewiele zmieniające. Dodatkowo większość automatów daje możliwość jakiejś ingerencji w zmianę biegów, więc taka sytuacja na pewno nie jest wyjątkowa ani nietypowa. Skrzynią półautomatyczną jeździ się dość wygodnie, choć nie tak bezrefleksyjnie jak pełnym automatem.

Warto także zwrócić uwagę, że nie tylko to, jak działa skrzynia półautomatyczna, ale także to, jakie ma wady, może mieć znaczenie dla kierowców. Skrzynia jest dość skomplikowana w swojej konstrukcji, więc jest też dość podatna na uszkodzenia i awarie. Bardzo często jej zepsucie wymaga kosztownych napraw. Może pojawić się szybsze zużycie tarczy sprzęgła, problem z siłownikami czy awaria wysprzęglików, co uniemożliwia zmianę biegów. Warto na to uważać.