Budowa i sposób działania manualnej skrzyni biegów

Różne rodzaje skrzyń biegów

Zastanawiałeś się kiedyś, jakie są rodzaje skrzyń wykorzystywanych we współczesnych samochodach? Dziś w zastosowaniu mamy kilka przekładni służących do przenoszenia napędu. Mają one różne konstrukcje, różne rozwiązania pozwalające na regulowanie momentu obrotowego w odpowiedni sposób, dają różne możliwości. Obecnie można wyróżnić 4 podstawowe skrzynie:

• Bezstopniowe automatyczne,

• Półautomatyczne stopniowe,

• Automatyczne stopniowe,

• Manualne.

Oczywiście różnic między nimi jest wiele, ale to, co je łączy, to użyteczność. Wszystkie powstały po to, by efektywnie wykorzystać moc silnika, bazując na optymalnej przekładni i przeniesieniu momentu obrotowego w odpowiednie miejsce. Skrzynia biegów odpowiada za optymalne dopasowanie prędkości obrotowej motoru do chwilowego obciążenia.

Jednak nie tylko. Budowa manualnej skrzyni biegów sprawia, że te elementy dają możliwość zmiany kierunku jazdy. Chodzi o to, by można było tak ustawić przekładnię, by napęd generował moc kierowaną do tyłu samochodu. Dzięki trzem zębatkom, w tym jednej przesuwnej, parkowanie w ogóle jest możliwe.

Z czego składa się manualna skrzynia biegów?

Czas przyjrzeć się dokładnie skrzyni manualnej. Z czego jest zbudowana? Pierwszy bardzo ważny element to wałki. Wyróżniamy ich trzy rodzaje: sprzęgłowy, główny i pośredni. To właśnie na wałkach umiejscowione są koła zębate, które umożliwiają przesuwanie biegów i wrzucanie innych przekładni dla momentu obrotowego silnika.

Budowa manualnej skrzyni biegów ma za zadanie umożliwić wrzucanie biegów, a więc zmianę przełożeń. W tym celu koło zębate osadzone na wałku sprzęgłowym przekazuje napęd na koło wałka pośredniego. Na wałku pośrednim oraz głównym umiejscowione są natomiast pary kół, które bezpośrednio umożliwiają zmianę biegów. Jedna para to jeden, inny bieg.

Istotnym elementem są sprzęgła cierno-zębate. Koła, osadzone obrotowo, są za ich pomocą połączone ze sobą. Te elementy nazywa się synchronizatorami. Włączenie jednego biegu automatycznie sprawia, że rozłączone zostają wszystkie pozostałe pary kół. Bardzo ważną rolę w całym funkcjonowaniu skrzyni pełni także środek smarny, czyli olej, w którym skąpane są wszystkie podzespoły.

Jaki powinien być dobry manual?

Jaka jest jej najważniejsza cecha, i to niezależnie od budowy manualnej skrzyni biegów? Przede wszystkim to niezawodność i żywotność. Wiele osób uważa skrzynie biegów za pancerne, bezobsługowe i niepsujące się. Oczywiście nie jest to do końca prawda, dlatego dobrą skrzynią jest ta, która nie dopuszcza do sytuacji, w której kierowca musi zmieniać przekładnię po 100 tys. km przebiegu.

Wielką pracę we współczesnych skrzyniach robią synchronizatory. To one sprawiają, by koła zębate nie niszczyły się tak szybko, by niedoświadczony kierowca nie uszkodził mechanizmu, po prostu nieumiejętnie zmieniając bieg (co często działo się przy starszych konstrukcjach typu kłowego). Rozwiązaniem tego problemu było odpowiednie dobranie łożysk tocznych, dzięki którym kluczowe elementy nie są narażone na nadmierną eksploatację.

Jak się okazuje, kierowcy wskazują jeszcze na jedną cechę. To cichobieżność. Oczywiście producenci starają się wykonać jak najcichsze skrzynie, by spełnić normy dotyczące generowanego hałasu. Dobrze, by przekładnia działała płynnie i łatwo; by prędkość obrotowa poszczególnych elementów była kontrolowana przez wspomniane synchronizatory.

Jak dbać o skrzynię manualną?

Dobrze wiesz, że przekładnia manualna jest elementem, o który trzeba dbać. Oczywiście to podzespół trwały, a jeśli jest wykonany prawidłowo i budowa manualnej skrzyni biegów jest odpowiednia, wówczas nie powinno być wielkich problemów z pracami serwisowymi. Po prostu skrzynia powinna działać niezawodnie prze setki tysięcy kilometrów.

Zdarzają się jednak usterki, więc warto wiedzieć, co zrobić, by zminimalizować ryzyko ich powstawania. Największym problemem jest przegrzewanie się tego komponentu. W ten sposób żywotność znacząco spada. Dlatego lepiej unikać jazdy na wysokich obrotach, szczególnie, jeśli miałaby trwać dłuższy czas. To nie tylko ekologiczne, ale także o wiele bezpieczniejsze dla przekładni manualnej.

Co ciekawe wielu kierowców nieświadomie niszczy skrzynię, na przykład przez niedociskanie pedału sprzęgła podczas zmiany biegu. Oczywiście przekładnia umożliwi zmianę i na wpół wciśniętym sprzęgle, jednak musi mieć ona czas na odpowiednie ustawienie kół zębatych w nowym położeniu, dlatego koniecznie trzeba dociskać pedał do końca. Lepiej także unikać odcięcia zapłonu, czyli np. nie redukować biegu do dwójki, jadąc 100 km/h.